Koolhydraten vs suikers; wat zijn koolhydraten eigenlijk?

Dit blog is onderdeel van de Health special – Suiker en koolhydraten. Komende periode wordt het thema Suikers en koolhydraten verder uitgewerkt. Hou de site dus in de gaten!

Voedingstoffen die we nodig hebben

Je lichaam heeft om goed te kunnen functioneren dagelijkse gezonde en gevarieerde voeding nodig. Dat bestaat uit macro- en micronutriënten. Dit klinkt ingewikkeld, maar dat valt wel mee. Macronutriënten zijn de voedingsstoffen waar je meer van nodig hebt, zoals eiwitten, vetten en koolhydraten. En micronutriënten zijn belangrijke stoffen waar je kleinere hoeveelheden van nodig hebt, zoals vitaminen en mineralen. In deze eerste special over suikers en koolhydraten gaan we eerst eens in op wat koolhydraten nu eigenlijk zijn. Weet jij het?

Koolhydraten, ehm wat zijn dat eigenlijk?

Ttsja wat zijn dat eigenlijk? Veel mensen denken bij koolhydraten meteen aan pasta, witte rijst, aardappelen en brood. En dat klopt ook. Maar er zijn veel meer voedingsmiddelen met koolhydraten. Denk maar eens aan lekkere frisse groente en fruit, maar ook aan zoet gebak en koek. Suikers en koolhydraten komen terug in onze voedingsmiddelen in verschillende verschijningsvormen. Daarover zo meer, eerst even terug naar de basis.
Koolhydraten zijn voedingsstoffen die ons lichaam energie geven. Ze zijn een belangrijke energieleverancier voor onze spieren, hersenen en zenuwen. Heel specifiek, koolhydraten zijn suikers en zetmelen uit plantaardige voeding:

• Suiker komt in de natuur voor in fruit, maïs, suikerriet en suikerbiet. Een suiker is herkenbaar aan zijn zoete smaak.
• Een zetmeel is een iets andere koolhydraat, nl. een lange suikerketen zonder de specifieke zoete smaak. Zetmeel komt vaak voor in aardappels en granen.

Suiker, koolhydraten en onze genen

En al die energie van die mooie koolhydraten hadden we vroeger hard(er) nodig! Suiker was in de oertijd alleen tegen het eind van de zomer en herfst goed beschikbaar in de vorm van fruit en honing. Heel mooi voor extra energie en vetopslag. Om zo een koude winter met minder voedingsstoffen te overleven. Ingenieus systeem dus!

Maar de tijden zijn inmiddels veranderd. We eten andere suikers, veelal geraffineerd, en in grotere hoeveelheden. Ze zijn overal beschikbaar, en vaak weten we niet eens dat we suikers eten. Helaas is ons lichaam niet zo snel gewend aan de nieuwe omstandigheden. We hebben tegenwoordig het hele jaar door voldoende te eten en we hoeven niet meer uit jagen te gaan. Ons lichaam heeft echter nog steeds de neiging om (te veel aan verkeerde) suikers op te slaan als vet. En dat is ook niet zo gek, we eten tegenwoordig maar liefst 50 kilo (!) suiker per jaar per persoon!

En suikers geven ook troost. Je bent als mens eigenlijk geprogrammeerd om zoet als veilig en vertrouwd te zien. Borstvoeding is zoet en vroeger gaf een zoete smaak in de natuur ook aan dat een voedingsmiddel veilig was om te eten.

Al deze patronen zitten nog in onze genen en de voedingsindustrie speelt daar handig op in. Hier en daar extra suiker in een product en je eet met liefde een heel blik in plaats een schepje. Veel mensen hebben geen idee wat ze aan suikers binnen krijgen. Vaak gaat dit namelijk ongemerkt, verstopt dus in andere voedingsproducten. Ook in hartige producten. Wist jij dat aan de meeste gerookte zalm flink wat suiker wordt toegevoegd? En ook aan groente in blik? Lees daarom altijd goed de ingrediënten in de supermarkt voordat je iets in je karretje gooit! Suiker wordt echt aan van alles toegevoegd; vleeswaren, brood, sauzen, yoghurt, sauzen, dressings, soep, kant-en klaarmaaltijden etc. En nee, er staat niet altijd (zeg maar nooit) even duidelijk ‘DIT PRODUCT BEVAT SUIKER!’ of ‘NO GOOD FOR YOU!’ op de verpakking. Alert blijven dus!

Minder suiker of 100% suikervrij?

Betekent dit nu dat helemaal geen koolhydraten meer kunnen eten? Nee, natuurlijk niet. We hebben die energie heel hard nodig! Maar we moeten wel kiezen voor de juiste koolhydraten. Suikervrij is een term die de laatste veel gebruikt wordt en ook voor verwarring zorgt. Suikervrij betekent in mijn belevening namelijk niet dat je helemaal geen koolhydraten meer moet eten. Maar je kiest er voor om geen of zo min mogelijk geraffineerde suikers mee te eten. Helemaal suikervrij of geen koolhydraten betekent ook bijvoorbeeld geen groenten, granen, peulvruchten, fruit aardappelen meer. Dit is niet realistische en leidt tot een ongewenst en onvolwaardig voedingspatroon. Wanneer je leest over suikervrij bedoelen ze vaak geraffineerde suikers. Dus suikers en zoetstoffen die sterk bewerkt zijn. Deze varianten en het eten van te veel suikers en koolhydraten zijn slecht voor je gezondheid om verschillende redenen, ze veroorzaken onder andere tandbederf (cariës), overgewicht, hart- en vaatziekten, insuline resistentie, verhoogde bloedsuikerspiegel, verhoogd cholesterol en suikerverslaving.  Kies dus liever voor voeding zonder geraffineerde suikers, maar met de juiste koolhydraten en suikers uit zoveel mogelijk natuurlijke producten. Begin met kleine stappen en ga steeds verder met het vervangen van suikers.

Hoeveel suiker gebruik jij eigenlijk?

Denk eens na over hoe jouw voedingspatroon er uit ziet. Kijk eerst eens naar de ‘zichtbare’ suikers, dus hoeveel schepjes suiker doe jij in je thee of koffie? Of door de yoghurt? En ga daarna eens op jacht in jouw keukenkastjes en koelkast. In welke producten zit er suiker, terwijl je hier nooit overna gedacht had? En vraag je dan af, is dit eigenlijk nodig? En kan ik dit product door een ander product vervangen of liever nog, zelf maken? Wanneer je steeds bewuster wordt van wat je eet en vooral ook hoe je je daardoor voelt, wordt het steeds makkelijk om bewust de juiste keuze te maken. Lekker eten hoeft echt niet slecht zijn.  En het is zeker lekker, eigenlijk zelfs lekkerder! Kijk voor inspiratie en recepten lekker rond op de site.

Meer blogs rond de Health special – Suiker en koolhydraten lezen? De nieuwe blogs ‘100%suikervrij?’, ‘Geraffineerde suikers’ en ‘Hoe wordt suiker gemaakt?’ volgen snel op de site!

• Ga naar ‘Health Special – Suiker en koolhydraten’
• Snelle of trage koolhydraten? Glycemische index (GI)?